Διαδικτυακό εργαστήρι: Παραμύθι και αφήγηση στο σύγχρονο νηπιαγωγείο

 

    Με επιτυχία πραγματοποιήθηκε την Τρίτη 30 Μαρτίου 2021 η πρώτη από τις τρεις δράσεις της ΟΜΑΔΑΣ ΝΗΠΙΑΓΩΓΩΝ, αφιερωμένες στην Παγκόσμια Ημέρα Παιδικού Βιβλίου, που γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 2 Απριλίου..

    Οι εκλεκτές καλεσμένες μας αυτή τη φορά ήταν οι συναδέλφισσες και συγγραφείς Ευθυμία Ανδριώτη και Κωνσταντίνα Αρμενιάκου, οι οποίες στήριξαν αυτή τη δράση με τις παρουσιάσεις τους για την διδακτική αξιοποίηση του παραμυθιού αλλά και την απόλαυση της ανάγνωσης.

«Ο ρόλος του παραμυθιού στον ψυχισμό των παιδιών»

     Αν μπορούμε να δώσουμε ένα σύντομο ορισμό του παραμυθιού, θα λέγαμε ότι πρόκειται για μία πλαστή, σύντομη συνήθως ιστορία με έντονο το στοιχείο του συμβολισμού, της αλληγορίας και της υπερβολής (Cassar, 2000). Το παραμύθι, πέρα από τον ψυχαγωγικό και τον παιδαγωγικό ρόλο που έχει για το παιδί, «μιλάει» με έναν ξεχωριστό τρόπο στην ψυχή του. Παρόλο που στην εποχή μας η δύναμη της εικόνας είναι αναμφισβήτητη και το παιδί από πολύ νωρίς εκτίθεται και εξοικειώνεται με την εικόνα και την οθόνη, το παραμύθι ακόμα γοητεύει το παιδί.

 Το παραμύθι, επειδή είναι ένας κόσμος φανταστικός:

-     Κινητοποιεί τη δύναμη της φαντασίας δημιουργεί δηλ. το περιθώριο στα παιδιά να αφεθούν σε κομμάτια του ψυχισμού τους που έξω από το παραμύθι μπορεί να φαντάζουν απειλητικά ή απίθανα. Για παράδειγμα, το ‘τέρας’ του εκάστοτε παραμυθιού μπορεί να είναι ένας χαρακτήρας με τον οποίο ένα θυμωμένο παιδί να ταυτιστεί για να εκτονώσει το θυμό του. Το παραμύθι λειτουργεί καταπραϋντικά στις ανησυχίες της παιδικής ψυχής,  Το παιδί ταυτίζεται με τους ήρωες και μέσα από αυτήν την ταύτιση ζει τις συναισθηματικές καταστάσεις των χαρακτήρων.

–     Διευρύνει τον κόσμο των εμπειριών του παιδιού, δίνοντάς του

–     Εμπλουτίζει το λεξιλόγιο του παιδιού,

–     Ενισχύει την ενσυναίσθηση καθώς και την ικανότητα συγκέντρωσης του παιδιού και κυρίως,

–      Διασκεδάζει τα παιδιά.

-      Όταν αφηγούμαστε, η σχέση μας με τα παιδιά ενισχύεται.

    Κάποτε, ο Αϊνστάιν, όταν ρωτήθηκε από μία μητέρα για το τι θα μπορούσε να κάνει ώστε ο γιος να γίνει της εξυπνότερος, απάντησε περίπου ως εξής: «Διαβάζετέ του παραμύθια». Η μητέρα, που φάνηκε να μην έχει μείνει απόλυτα ικανοποιημένη από την απάντηση, ρώτησε τι άλλο θα μπορούσε να κάνει, αφού θα του έχει διαβάσει παραμύθια. Η απάντηση που πήρε, τότε, ήταν: «Διαβάστε του ακόμα περισσότερα παραμύθια!». 

    "Το παραμύθι είναι συγγενική λέξη με τη λέξη παραμυθία, που σημαίνει παρηγοριά και ανακούφιση. Αλλά αποτελεί και εργαλείο για μας τις νηπιαγωγούς κι όχι μόνο για ένα σκοπό. Το παιδί με το παραμύθι αντιλαμβάνεται πράγματα που είναι δύσκολο να τα δώσουμε με έναν άλλο τρόπο. Βάζουμε το παραμύθι στο κέντρο και κάνουμε πράγματα σε όλα τα γνωστικά αντικείμενα αλλά όχι μόνο, επιπλέον το χρησιμοποιούμε και για την απόλαυση της ανάγνωσης. Επομένως όχι μόνο διδακτική αξιοποίηση αλλά και απόλαυση της ανάγνωσης για τη δημιουργία μικρών αναγνωστών" είπε ανάμεσα στα άλλα η νηπιαγωγός και συγγραφέας Κωνσταντίνα Αρμενιάκου. Ενώ η νηπιαγωγός και συγγραφέας, επίσης, Ευθυμία Ανδριώτη συμπληρώνει "ο καθένας και η καθεμιά προσεγγίζει το παραμύθι με το δικό του τρόπο, χρησιμοποιώντας θεατρινισμό, τονισμό της φωνής, γκριμάτσες και άλλα, για να τραβήξουμε το ενδιαφέρον των παιδιών αλλά και να ενεργοποιήσουμε τα συναισθήματά του." 

     "Προτάσεις προς τους γονείς":

Η ανάγνωση ενός βιβλίου από ένα γονιό με το παιδί του είναι μία στιγμή ζεστασιάς και συναισθηματικής εγγύτητας. Μία στιγμή που ο γονιός «διαλέγεται» με το παιδί. Είναι η στιγμή που μπορεί ο γονιός να «αφουγκράζεται» το παιδί του. Τα οφέλη του παραμυθιού τόσο για το παιδί όσο και για τη σχέση με το γονιό του ενδυναμώνονται όταν η ώρα του παραμυθιού είναι συγκεκριμένη, σαν ένα τελετουργικό (π.χ. το βράδυ πριν τον ύπνο στο δωμάτιο του παιδιού). Καλό θα ήταν η τελετουργία αυτή να εμπλουτίζεται, όπως για παράδειγμα ο γονιός να ζητά από το παιδί να αποφασίσει για την επόμενη κίνηση του ήρωα ή να φτιάξουν μαζί μία ιστορία από την αρχή. Ο γονιός στα μάτια του παιδιού αποκτά ενεργό ρόλο και τον οδηγεί στον κόσμο των συμβόλων.

• Πηγαίνετε στο βιβλιοπωλείο μαζί με το παιδί σας και αφήσετε το να επιλέξει το βιβλίο/ παραμύθι  που επιθυμεί.
• Για δώρο, αντί για κάποιο βιντεο- παιχνίδι, προτιμήστε ένα καλογραμμένο βιβλίο.
• Ενθαρρύνετε το διάβασμα βιβλίων με το δικό σας παράδειγμα. Ας μην ξεχνούμε ότι εμείς οι γονείς λειτουργούμε ως παράδειγμα για τα παιδιά μας.
• Δημιουργήστε δικά σας παραμύθια μαζί με το παιδί σας.
• Διηγηθείτε τα παραμύθια με το δικό σας προσωπικό στυλ.
•  θα ήταν ωραίο στα πάρτυ να διάβαζε κανείς στα παιδιά ιστορίες σαν μέρος της διασκέδασης και διαπαιδαγώγησής τους.

    Η αφήγηση παραμυθιών, ιδιαίτερα όταν γίνεται από κάποιον με ταλέντο και μεράκι, έχει έναν μαγικό τρόπο να συναρπάζει τα παιδιά. Είναι κάτι ανάλογο με μια υπέροχη θεατρική παράσταση που δημιουργεί μια μοναδική και αμφίδρομη επικοινωνία και διάδραση ανάμεσα σε ηθοποιούς και κοινό.

    Ένα από τα σημαντικότερα πλεονεκτήματα της ζωντανής αφήγησης παραμυθιών είναι η στενή σχέση που μπορεί να δημιουργηθεί ανάμεσα στο παιδί και τον αφηγητή. Η αμεσότητα και η βλεμματική επαφή που υπάρχει ανάμεσά τους καθώς και η ελευθερία κινήσεων (εκφράσεις προσώπου, γλώσσα σώματος κ.ά.), η δυνατότητα σωματικής εγγύτητας και αυτοσχεδιασμών που δίνει η απουσία συγκεκριμένου κειμένου ευνοούν τη δημιουργία μιας στενότερης σχέσης καθώς και μια καλύτερη αίσθηση της δομής του λόγου, της αφήγησης και, γενικότερα, της μάθησης.

    Ευχαριστούμε τις συγγραφείς για την παρουσία τους, το μοίρασμα των εμπειριών και γνώσεών τους σχετικά και την ανταλλαγή απόψεων που είχαμε.

    Με έναυσμα τις παρουσιάσεις των δυο εισηγήσεων οι νηπιαγωγοί είχαν την ευκαιρία σημαντικής ανατροφοδότησης για περαιτέρω αξιοποίηση του βιβλίου στην τάξη.

Συνεχίζουμε συλλογικά αναδεικνύοντας το ρόλο του νηπιαγωγείου και διεκδικώντας με αγώνα και με δράσεις, την καταξίωσή του στον χώρο της υποχρεωτικής εκπαίδευσης.